کشاورزی ارگانیک، کشاورزی طبیعی یا کشاورزی زیستی (به انگلیسی: Organic agriculture )، گونهای کشاورزی است که در تولید و فرآوری محصولات آن از کودهای شیمیایی، سموم، هورمونها و دگرگونیها و دستکاریهای ژنتیکی استفاده نشود و همه مراحل تقویت زمین، کاشت و برداشت با استفاده از نهادههای طبیعی (همچون کود زیستی، کمپوستها، حشرات
تقریبا همه سیستمهای کشاورزی ارگانیک به آنچه که بعضیها آن را روشهای کشاورزی جایگزین مینامند متکی هستند، مانند کشت تناوبی (آیش بندی)، کشت مکانیکی، کود حیوانی، کود ارگانیک و مدیریت تلفیقی آفات برای حفظ سلامت خاک، رشد گیاهان سالم و کنترل آفات و علفهای هرز.
به عنوان سیستمی کلی، کشاورزی ارگانیک بر این اساس ساخته شده است که اکوسیستمی سالم از بخشهای سالم وابسته به هم ساخته شده است. این روش از به کار بردن هر ماده یا روشی که ممکن است به قسمتی از اکوسیستم در مصرف دیگری آسیب برساند، اجتناب میکند.
به طرز عجیبی، این روشهای کشاورزی «جایگزین» از دیدگاه تاریخی قدیمیتر از روشهای کشاورزی جدیدتر هستند که شامل استفاده از سموم دفع آفات و سایر برنامههای کشاورزی مصنوعی برای کنترل شرایط رشد هستند. این روشهای جدید عمدتا برای حمایت از سیستم کشاورزی امروزی-مدرن ساخته شدهاند، که اغلب بدلیل اینکه برای تولید مقادیر زیاد غذا با سرعت هرچه تمامتر طراحی میشوند مورد انتقاد قرار میگیرند.
کشاورزی ارگانیک
کشاورزی پایدار اصطلاحی است که اغلب با کشاورزی ارگانیک همراه است، اما مفهومی مجزا است. با این حال، استانداردهای مربوط به کشاورزی ارگانیک بیشتر اقدامات کشاورزی پایدار را پوشش نمیدهند. هیچ اتفاق نظری روی اینکه آیا عملکردهای پایدار مولفه ضروری کشاورزی ارگانیک هستند یا نه وجود ندارد. تعریف جهانی هم در این مورد یکسان نیست.
کشاورزی پایدار باید هدفی بلند مدت داشته باشد:
- تمام نیازهای انسان به غذا و فیبر را برآورده کند.
- محیط زیست را بهبود ببخشد و منابع طبیعی را که برای اقتصاد کشاورزیمان بنیادی هستند تقویت کند.
- استفاده از منابع تجدیدناپذیر و منابع مزرعه به طوری کارآمد همزمان با ادغام چرخههای بیولوژیکی طبیعی و کنترلی در هر جایی که ممکن است.
- قابلیت سوددهی اقتصادی عملیات مزرعه را حفظ و پشتیبانی کند.
- کیفیت زندگی برای کشاورزان، خانوادههایشان و جامعه بالا ببرد.
طبق استاندارها استفاده از مواد شیمیایی مانند آفت کشها، علف کشها و قارچ کشهای شیمیایی در این نوع زراعت ممنوع است و کشاورزان تنها مجاز به مصرف آفت کشهای طبیعی هستند. در واقع در این نوع کشت به جای استفاده از مواد شیمیایی برای حذف آفات، با ایجاد تعادل بین گیاهان و حیوانات از تشکیل آفات جلوگیری میکنند. از این رو خطر ابتلا به بیماریهای گیاهی را کاهش می دهد و علفهای هرز با روشهای طبیعی سرکوب می شوند.
کشاورزی ارگانیک
- بدون کود مصنوعی: یکی از موارد حائز اهمیت در این نوع کشاورزی، عدم استفاده از کودهای مصنوعی است. اصول این کشاورزی بر پایه تغذیه گیاهان به صورت طبیعی است. کشاورزان اینکار را با استفاده از شبدر، حبوبات برای تثبیت نیتروژن، استفاده از کمپوست، کود حیوانی و کودهای سبز، تناوب زراعی جهت حفظ خاکهای سالم و غنی از مواد مغذی انجام می دهند.
- استانداردهای بالاتر از رفاه حیوانات: رفاه حیوانات یکی از مهم ترین جنبههای این نوع کشت است.
- عدم استفاده از آنتی بیوتیکها: معمولا استفاده از آنتی بیوتیکها در کشت ارگانیک ممنوع است. در حالی که در انواع دیگر کشت، استفاده از آنها بسیار رایج است.
در نهایت می توان عدم استفاده از افزودنیها و مواد نگهدارنده را از دیگر ویژگیهای این مدل کشت دانست.