از زمین تا ژن ( داستان بذر های اصلاح شده)
یا گواهیشده، نوعی بذر هستند
که ازطریق فناوریهای پیشرفته و
انتخاب دقیق، بهبود یافتهاند تا ویژگیهای
برتری نسبت به بذرهای عادی داشته باشند.
این بذرها سالم، رسیده، مقاوم و
ضدعفونی شدهاند و ازنظر رنگ،
درخشندگی، درصد رطوبت و بو، در سطح
استاندارد قرار دارند. این بذرها عاری از
دانههای شکسته، ضعیف و چروکیده
هستند و همچنین دانههای علفهای هرز یا
سایر گیاهان در آنها وجود ندارند.
این ویژگیها باعث میشود که بذرهای اصلاحشده
دارای خلوص ژنتیکی و فیزیکی
بالا و قدرت جوانهزنی بیشتری باشند.
محصولاتی که از این بذرها کشت میشوند، دارای
سطح سبز یکنواختتر و بهتری هستند
و بهدلیل حذف بذرهای ضعیف، جوانههای
حاصل از این نوع بذرها قدرت رشد و
سیستم ریشهای قویتری دارند. این امر
موجب میشود که این گیاهان در برابر تنشهای
محیطی مانند خشکی و سرما مقاومت بیشتری
داشته باشند. بذرهای اصلاحشده دارای
شناسهای هستند که اطلاعات والدین بذر،
محل تولید، زمان تولید و شرکت تولیدکننده
را نشان میدهد، که این اطلاعات به
انتخاب بذر خوب و باکیفیت کمک میکند.
اصلاح بذر در کشور ما برای اولین بار
در سال 1330 توسط شرکت خدمات حمایتی
کشاورزی و زیر نظر جهاد کشاورزی
انجام شد. بذرهای اصلاحشده بهلحاظ ژنتیکی
نسبت به بذرهای عادی برتری دارند که این
برتری ممکن است ازطریق مهندسی ژنتیک
یا روشهای دیگر حاصل شده باشد.
از زمین تا ژن ( داستان بذر های اصلاح شده)
بي شک بخش عمده تمدن عظيم ايران را بايد
مرهون نقش بنیادی و راهبردی کشاورزی دانست.
منشاء و بنیان تغییر و تحول درجوامع
پیشرفته کنونی و توسعه یافتگی بسیاری
از ممالک نيز ریشه در کشاورزی دارد.
مهم ترین جزء بنیادین و اصلي ترين
نهاده برای تولید محصولات کشاورزی،
بذر مناسب است. پتانسيل ژنتيکي نهفته در
بذر بر تمام فعاليتهاي بعدي کشاورز
(کاشت، داشت و برداشت نهايي محصول) به شدت
تاثير مي گذارد. بذر اصلاح شده ابزاری
برای انتقال تکنولوژی نوین تولید محصول
و ابزاری بنیادین برای تحقق امنیت
غذایی و تضمین کننده پایداری تولید محصولات
زراعی به ویژه در مناطق بحرانی و
شرایط نامناسب تولید بوده و از این رو به عنوان
تکنولوژی موثر برای بهبود سریع کشاورزی
پایدار محسوب می شود. برطرف كردن
مشكلات بذر در واقع به منزلهي رفع بخش
عمدهاي از مشكلات موجود در بخش كشاورزي ميباشد.
متأسفانه،
از زمین تا ژن ( داستان بذر های اصلاح شده)
تغيير شرايط اقليمي و استفاده بيرويه
از منابع طبيعي طي چند دهه گذشته باعث
کاهش شديد منابع آب و شوري خاک
و به طبع آن تشديد تنشهاي محيطي
(خشکي، شوري، گرما، سيلاب و …) گرديده است.
اين مسئله بر روند توليدات کشاورزي
تأثیر منفی گذاشته بهطوری که در آينده
نزديک ارقام فعلي نيز پاسخگوي شرايط جديد کشور
نخواهند بود و لازم است ارقام خاص
براي شرايط خاص تغيير اقليم ايجاد گردند. از
طرفي متأسفانه در سالهای اخیر،
تمرکز بر تولید ارقام دارای عملکرد بالا براي
شرایط محيطي نسبتا معمول بوده و
ارقام داراي قابليت کشت در شرايط بسيار
پر تنش بسيار محدود است. تمرکز بر
استفاده از ارقام اصلاح شده پرمحصول
در شرايط بهينه در دهه هاي قبل منجر
به کاهش چشمگیر تنوع ژنتیکی و ظهو
ر پديده تنگناي ژنتيکی (Genetic bottleneck)
شده است. یکی از راهکارهای
عبور از این تنگنای ژنتیکی و غنی
کردن ذخیره ژنتیکی محصولات استراتژيک در
کشور، بازگشت و تمرکز بر روی
خزانههای ژنی وحشی است. گوه هاي وحشي
سرشار از ژنهاي تحمل به تنش هاي
رنده و غير زنده هستند و ايران نيز منشاء
بسياري از اين گونه ها است. طي
حدود 10 سال گذشته در دانشگاه صنعتي
اصفهان مواد ژنتيکي و مسير کلي بهبود
محصولات ااستراتژيک کشور مهيا شده
و مطالعات ژنتيکي و بيوتکنولوژيک در
گروه مهندسي بذر براي حصول نتايج ادامه دارد.